Os montes veciñais en man común (en adiante MVMC) son unha forma de propiedade de natureza privada e colectiva peculiar e ben característica de Galicia. Pertencen a agrupacións veciñais na súa calidade de grupos sociais e non como entidades administrativas, e veñen aproveitándose consuetudinariamente en réxime de comunidade, sen asignación de cotas polos membros daquelas na súa condición de veciños.

A primeira lei de montes veciñais de Galicia foi aprobada no ano 1989. A figura xurídica específica dos montes veciñais en man común e os importantes cambios socioeconómicos acontecidos no medio rural galego durante os últimos trinta anos, cun progresivo abandono do territorio rural e da súa xestión, fan necesario regular este tipo de propiedade dunha forma axeitada á realidade actual, de modo que se favoreza o mantemento da capacidade produtiva sustentable destas terras, a valorización de todos os recursos e servizos forestais, a multifuncionalidade, a súa organización e xestión, así como a súa protección e xestión. 

Na nova regulación débese apostar por fomentar a boa gobernanza no seo dos órganos de decisión e representación das actuais comunidades de montes veciñais. A necesidade desta revisión normativa está prevista na 1ª revisión do Plan Forestal de Galicia, cara a neutralidade carbónica, aprobado no outubro pasado. De feito a modificación da actual Lei 13/1989, do 10 de outubro, de montes veciñais en man común (MVMC) e o seu regulamento está incluída en dous eixes estratéxicos: no eixo III, xestión forestal e loita contra o abandono, dentro do programa de dinamización da xestión dos MVMC; e no eixo VI, planificación, ordenación e gobernanza, dentro do programa de Gobernanza do monte galego, iniciativas de desenvolvemento normativo. No plan prevese a aprobación da nova lei antes do 2025, polo que cómpre iniciar o procedemento de revisión da Lei 13/1989, do 10 de outubro.

A norma pretende ser unha ferramenta normativa útil para acometer con eficacia iniciativas de activación da xestión forestal privada e mellorar a gobernanza dos montes veciñais en man común, mellorando o funcionamento das comunidades e contribuíndo á loita contra o abandono do rural e contra a infrautilización dos terreos forestais.

Os efectos do cambio socio demográfico das últimas décadas son cada vez máis notables desde o punto de vista económico, social e ambiental e teñen un profundo impacto en Galicia. A xestión eficaz das 664.630 hectáreas ocupadas por montes veciñais por parte das súas comunidades propietarias e a mellora do funcionamento destas, permitirá abordar a crecente demanda social de que os sistemas forestais sexan xestionados con criterios de sostibilidade, multifuncionalidade, conservación da biodiversidade e loita contra o cambio climático, e proporcionará interlocutores válidos para o desenvolvemento das políticas públicas e a actuación dos distintos axentes sociais e económicos que operan no territorio.

A necesidade desta revisión normativa foi incluída, co nº 53, entre as recomendacións do Ditame da Comisión especial non permanente de estudo e análise das reformas da política forestal, de prevención e extinción de incendios forestais e do plan forestal  que foi aprobado polo pleno do Parlamento de Galicia co apoio de tres cuartas partes da Cámara polo que conta cun amplo consenso.

Esta norma ten por obxecto establecer un marco xurídico que dea resposta aos novos e diversos desafíos derivados dos cambios socioeconómicos que desde a entrada en vigor da norma actual tiveron lugar no rural galego, así como adaptala aos cambios normativos que se produciron. Regulará este tipo de propiedade, a condición de comuneiro, os actos de disposición ou a organización e funcionamento das comunidades dunha forma adecuada á realidade actual, e harmonizando a norma co propio dereito civil galego, e a normativa do Estado.

O mantemento inalterado da actual normativa en materia de montes veciñais en man común non se acomodaría á realidad socioeconómica do rural, nin ao resto do marco normativo, polo que se considera axeitada a modificación que se propón.